Wat is programmamuziek?
Componisten van muziekstukken van programmamuziek hebben eerst een buitenmuzikaal gegeven, een verhaal, een beeld, een karakter of iets dergelijks gekozen en dan de muziek erbij geschreven. De muziek moet dan de meestal visuele voorbeelden zo exact mogelijk afbeelden. Vooral tijdens de Romantiek (1815 - 1910) werden er veel programmatische werken geschreven.Bekende voorbeelden zijn 'Schilderijen van een tentoonstelling' (1874) van Modest Moessorgski. Moessorgski schreef het zestiendelige werk voor piano na een bezoek van een tentoonstelling van schilderijen van Viktor Hartmann. Maurice Ravel, een Frans componist, bewerkte de compositie voor symfonieorkest.
'Carnaval Der Dieren' van de Fransman Camille Saint-Saëns geschreven 1887 is een viertiendelige compositie waarin verschillende karakters, vooral dieren, beschreven worden. Tegelijkertijd belicht de componist stijlen en werken van collega-componisten op een komische / grappige manier en maakt ze zelfs een beetje belachelijk.
Bedrich Smetana schrijf 1874 cyclus van zes symfonische gedichten. Het tweede gedicht, Vltava (De Moldau) behoort tot de beroemdste voorbeelden van programmamuziek en beschrijft in 10 fragmenten de loop van de Moldau vanaf zijn bronnen tot de monding in de Elbe.
Op de volgende pagina's leer je Smetanas 'De Moldau' en Saint-Saëns' 'Carnaval Der Dieren' beter kennen.
Wat is absolute muziek?
 |
Het tegengestelde van programma- of illustratieve muziek wordt 'Absolute Muziek' genoemd. Daarbij verwijzen de composities niet op buitenmuzikale gegevens maar scheppen hun verhalende kwaliteiten uit zuiver muzikale middelen: melodie, harmonie, dynamiek, agogiek, timbre enz.
Programmamuziek is dus vaak aantrekkelijk voor de luisteraar, omdat ze concrete beelden voorstelt, wat bij absolute muziek niet het geval is. Het nadeel van programmamuziek is daarentegen dat de toehoorder de beeldwaarde van de compositie kan verwarren met de eigenlijke muzikale betekenis. Wanneer een aandachtig luisteraar zou zeggen: ,Je ziet het voor je, het is net echt, dus is het prachtige muziek" - dan trekt hij een conclusie die betrekking heeft op het programmatische aspect van de muziek. Als hij zou opmerken: "Ik was zo geboeid dat ik het programma eigenlijk vergat", dan wijst dit op een zuiver muzikaal waarderen.
Wees dus opmerkzaam hoe je de muziek en haar betekenis die op de volgende pagina's aan bod komt, interpreteert. Natuurlijk gaat het er vooral over dat je de buitenmuzikale betekenis in de muziek herkent. Maar geniet ook van de muziek zonder over haar betekenis of haar verhaal na te denken.
Op de volgende pagina's leer je Smetanas 'De Moldau' en Saint-Saëns 'Carnaval Der Dieren' beter kennen. Beide zijn composities voor klassiek symfonieorkest. Door verschillende oefeningen kan je van de gelegenheid gebruik maken je kennis van klassieke muziek nog wat te trainen.